Ik heb hem overleefd, maar tienduizenden niet
Geactualiseerd. Eerder gepubliceerd in De Telegraaf: 22-05-2024
Hij is dood. De man die mij als een zeventienjarige scholier in het najaar van 1981 liet uitkleden. 'We gaan iets nieuws doen', zei hij bedeesd. En toen zag hij het litteken op mijn knie die door een val in de badkamer was ontstaan. Hij vond het een kogelwond, opgelopen in een demonstratie. En hij liet mij zo lang met een elektrische kabel slaan tot hij overtuigd raakte dat ik niet loog. Zijn glimlach en de koele bijna steriele formuleringen camoufleerden zijn onmetelijke wreedheid. Een-voor-een zag ik hoe mijn klasgenootjes voor het vuurpeloton werden gezet. Een keer mocht ik er zelf ook geblinddoekt tussen staan. Elke donderdagnacht, want vrijdag was het gebedsdag en goede daden werden door Allah extra beloond.
Het lukte mij te vluchten, maar wie achterbleef kreeg in 1988 nog eens met hem te maken. De gevangenissen moesten worden schoongeveegd, had Ayatollah Khomeini hem schriftelijk bevolen. Als prominent lid van 'de commissie des doods' reisde hij per helikopter van gevangenis naar gevangenis. Binnen een paar weken liet hij rond de 5000 politieke gevangenen ophangen. Ze werden in rijen voor hem gebracht, hij selecteerde wie mocht blijven leven en wie niet. Wie in de dodenrij terechtkwam, had hem niet kunnen overtuigen dat hij/zij in de gevangenis een goede moslim was geworden. De vrachtwagens stonden al klaar om de massagraven die 's nachts in de haast buiten de steden waren uitgegraven op te vullen met lijken. De andere leden van die commissie raakten in de loop der jaren in vergetelheid. Maar hij bleef carrière maken in een systeem waar alleen mannen als hij doorgroeien. Niet op de laatste plaats door zijn persoonlijke vriendschap met Mojtaba, de zoon van Khamenei, de opvolger van Khomeini.
Hij werd de revolutionaire officier van justitie van Teheran en daarna het hoofd van het justitiële apparaat van de ayatollahs. En daarna het hoofd van de rijkste islamitische fondsinstelling ter wereld met naar schatting ruim 13 miljard dollar vermogen. Gehaat door de bevolking mislukte zijn eerste poging om president te worden. De tweede keer veegde Khamenei het toneel schoon van enige tegenstander van betekenis om hem president te maken. Zijn laatste opstapje om hem na zijn dood op te volgen. Bij zijn benoeming kreeg hij felicitaties van Borrell, de buitenlandchef van de EU en bij zijn inauguratie gaven alle ambassadeurs van de Europese Unie acte de présence, inclusief de Nederlandse.
Een paar jaar geleden keek ik de camera van een Perzischtalige tv-zender in en zei tegen hem dat ik zal blijven leven tot ik tijdens zijn proces kan getuigen. En nu is hij dood. Poetin noemde hem een echte vriend van Rusland. De Europese Raadsvoorzitter Charles Michel, die de Europese Unie als waardengemeenschap vertegenwoordigt, liet weten dat de EU haar 'diepste medeleven betuigt' en dat zijn gedachten bij dit verlies uitgaan naar zijn familie.
Mijn gedachten gaan uit naar de duizenden en duizenden Iraanse jongeren die door deze man niet oud mochten worden, naar tienduizenden dode Syrische kinderen, naar onschuldige Oekraïense burgers die onder het puin van hun huizen levend werden begraven, naar de onschuldige Israëlitische gijzelaars in de tunnels van Hamas. Blijkbaar vertegenwoordig ik een andere waarde dan de EU.
Keyvan Shahbazi is schrijver, cultureel psycholoog en bestuurslid van Comité Iran Vrij. Zijn confrontaties met Raisi beschrijft hij in de autobiografische roman De Amerikaan van Karadj.
